Kinezjologia edukacyjna jako wsparcie dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych Wiele dzieci w szkole ma problemy w uczeniu się.Metoda Dennisona daje możliwość łatwiejsze nauki oraz stymuluje nasz rozwój. Dodatkowo poprawia działanie układu nerwowego i uwalnia od stresu. W klasie maturalnej warto poznać ją bliżej. Metoda Dennisona Stosując pewne ćwiczenia przez kilkanaście minut dziennie, już w krótkim czasie osiągniecie zauważalne rezultaty – poprawicie umiejętność komunikacji, organizacji i koncentracji. Tym sposobem staniecie się pewniejsi siebie oraz łatwiej i szybciej przyjdzie Wam nauka. Ćwiczenia zostały opracowane przez Paula Dennisona, a ich zadaniem jest usprawnienie ciała, aktywacja systemu nerwowego, rozładowanie stresu i podniesienie energii. Z tą metodą poprawicie: pisanie, czytanie, mowę, rysowanie, sprawność ruchową. Ćwiczenia polepszą także: wzrok, słuch, pamięć, koncentrację, organizację, uzdolnienia artystyczne. Z czym powiązana jest metoda? Metoda powiązana jest najbardziej ze stresem, który często jest głównym powodem zahamowań w uczeniu się. Osłabia także organizm. Zadaniem Metody Dennisona jest wprowadzenie nawyku pozytywnego myślenia. Służą temu mają tzw. ćwiczenia pogłębiające oraz równoważenie emocjonalne w zakresie pozytywnej postawy. Jak dokładnie to działa? Metoda polega na integracji umysłu i ciała za pomocą zorganizowanych ruchów. Oparta jest na trzech prostych założeniach: nauka jest naturalną, przyjemną sferą działalności każdego człowieka, w naszym ciele ukryte są blokady, które utrudniają nam naukę, właściwe rozpoznane blokady mogą zostać usunięte, pod warunkiem prawidłowo prowadzonego treningu. Istotna jest także integracja obu półkul mózgowych, abyśmy mieli pełny obraz otaczającego nas świata. A przecież każda półkula ma inne zadania Prawa półkula mózgu jest odpowiedzialna za: uczucia, mimikę, uczenie się, ogólny ogląd, pamięć długotrwałą, percepcję, zdolności artystyczne. Lewa półkula mózgu-logiczna odpowiada za: myśli, analizę, przypisywanie faktów, percepcję (poczucie) czasu, kontrolę nad słowem, porozumiewanie się werbalne, ośrodek mowy, porządkowanie rzeczywistości, słuchanie, pamięć krótką. Dzięki współpracy obu półkul mózgowych łatwiej zaczniecie przyswajać nową wiedzę i umiejętności. Ćwiczenia Zestaw ćwiczeń gimnastyki mózgu można podzielić na: Podstawowy schemat ćwiczeń wprowadzających Ćwiczenia na przekraczanie linii środka Ćwiczenia wydłużające Ćwiczenia energetyzujące Ruchy naprzemienne Dotykanie prawym kolanem do lewego łokcia i prawym łokciem do lewego kolana. Równoczesne odchylanie lewej nogi, prawej ręki oraz lewej ręki i prawej nogi. Dotykanie prawą ręką lewej stopy i lewą ręką stopy prawej. Efekty: poprawia pisanie, słuchanie, pamięć, czytanie i rozumienie polepsza koordynację ruchową lewej i prawej strony ciała wzmacniają oddech powodują wzrost energii Punkty na myślenie Zadanie wykonuj poprzez położenie jednej ręki na pępku, podczas, gdy drugą ręką masuj wgłębienia między pierwszym a drugim żebrem bezpośrednio pod obojczykiem, po lewej i po prawej stronie mostka. Efekty: poprawia ukrwienie i dotlenienie mózgu, likwiduje odwracanie liter i cyfr, prawidłowo układa ciało podczas czytania. Pozycja Coock`a Polega na skrzyżowaniu nóg w kostkach. Następnie krzyżujemy ręce, dłonie łączymy razem i odwracamy. Następnie trzeba przenieść jedną rękę nad drugą, łącząc wewnętrzne strony dłoni kciukami do dołu i zamknąć je splecionymi palcami. Potem trzeba przetoczyć zamknięte ręce do dołu i w stronę ciała tak, żeby spoczęły na klatce piersiowej z łokciami w dół. Zamykamy oczy, język kładziemy na podniebieniu, oddychamy swobodnie. Efekty: polepsza uwagę i słuchanie, zwiększa efektywność uczenia się i reagowania, przydatna do kontroli własnego zachowania, wycisza, przywraca koncentrację, obniża poziomu stresu np. przed sprawdzianem. Leniwe ósemki dla oczu Wyciągnij przed siebie lewą rękę, zaciśnij pięść a kciuk skieruj do góry, narysuj płynnym nieprzerwanym ruchem w powietrzu po kształcie położonej ósemki (symbol nieskończoności) wodząc oczami za ręką- głowa nieruchomo. Zacznij pośrodku, rysuj w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara – do góry, z tyłu i dookoła, i z powrotem do środka, a teraz zgodnie ze wskazówkami – do góry, z tyłu, dookoła i z powrotem do środka. Zakreśl ósemkę po 5 razy każdą ręką osobno lub 5 razy dwiema rękami razem. Efekty: koordynacja wzroku, obwodowe widzenie, polepsza mechanizm czytania (ruch oczu z lewej do prawej), lepsze rozpoznawanie znaków przy pisaniu, poprawia płynność pisania, czytanie ze zrozumieniem, zwiększa poczucie równowagi i zdolność postrzegania obydwoma oczyma. Słoń Wyciągnij lewą rękę w przód, grzbietem dłoni do góry, głowę połóż na ramieniu wyciągniętej ręki, nogi w kolanach lekko ugięte, mały rozkrok. Rysuj ręką w powietrzu obszerne leniwe ósemki (ucho przyklejone do ramienia). Całe ciało prostuj. następnie to samo z prawą ręką. Pamiętaj, że kierunek pisania w lewo do góry. Efekty: stymulacja mowy wewnętrznej, twórcze myślenie, słuchanie własnego głosu, rozwój pamięci długoterminowej, zintegrowane widzenie, słyszenie i ruch. Luźne skłony – sięganie po piłkę Stań, skrzyżuj nogi w kostkach, zrób luźny skłon tułowia do przodu wyciągając ręce przed siebie (jakby oddając ciało działaniu przyciągania ziemskiego). Efekty: odczuwanie uziemienia i stabilności, wzrokowa integracja, czytanie ze zrozumieniem, liczenie w pamięci, abstrakcyjne myślenie. Zginanie stopy Usiądź, zegnij nogę w kolanie i połóż ją na udzie drugiej nogi, tak, by zewnętrzna kostka dotykała uda. Końcami palców chwyć podstawę i miejsce mocowania mięśnia podudzia, następnie zginaj i prostuj stopę. Efekty: rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności, zrozumienie w czasie czytania i słuchania, zdolność twórczego pisania, zdolność podążania za logiką zadania i dokończenia go. Kobra Usiądź, oprzyj dłonie na stole, trzymaj plecy rozluźnione, zacznij oddychać tak jakby „od podstawy kręgosłupa”. Skup się na oddechu tak, jakby był źródłem twej siły (a nie pracą mięśni). Efekty: rozluźnienie centralnego układu nerwowego, obuoczne widzenie, słuchanie ze zrozumieniem, u umiejętności mowy, kontrola motoryki precyzyjnej. Kapturek myśliciela Dużymi palcami i kciukiem chwyć małżowinę uszną i masuj ją (odciągając do tyłu i ściskając). Masaż zaczynaj od góry i przesuwaj się w dół do płatka ucha. Efekty: ma związek z: uwagą słuchową, rozpoznawaniem, rozróżnianiem, percepcją, pamięcią, słuchaniem własnego głosu w czasie mówienia, dobra praca pamięci krótkoterminowej, doskonalenie dialogu wewnętrznego, słuchanie ze zrozumieniem, śpiew, gra na instrumencie. Energetyczne ziewanie Dotknij końcami palców miejsca na zębach tuż przed miejscem gdzie łączy się dolna szczęka z górną, masuj te miejsce, lekko otwórz usta, wyobraź sobie, że ziewasz. Efekty: percepcja sensoryczna, motoryczne funkcje oczu i mięśni, odpowiadających za dźwięk i żucie, procesy utleniania w organizmie, uwaga i percepcja wzrokowa, komunikacja, umiejętność wybierania potrzebnej informacji, głośne czytanie, twórcze pisanie, wystąpienia publiczne. Pionierskie badania dr Paula Dennisona wykorzystują elementy psychologii rozwojowej, pedagogiki i jego podstawowej specjalizacji – filozofii. Jednak w odróżnieniu od wielu badaczy-teoretyków, on sam postawił na praktyczne działania terapeutyczne, odnosząc przy tym spore sukcesy.
Pobudź pracę mózgu swojego dziecka Paul Dennison pedagog i twórca kinezjologii edukacyjnej zauważył bardzo trafnie, iż „ruch jest drzwiami do uczenia się”. Ten wybitny amerykański badacz miał dysleksję i samodzielnie opracował zestaw ćwiczeń, które przetestował na sobie. Ich celem jest wspomaganie pamięci, wydolności mózgu, koordynacji motoryki ciała, a zwłaszcza współpracy dłoni ze zmysłem wzroku. Dzisiaj ćwiczenia te są stosowane z powodzeniem w terapii i twórczej pracy z dziećmi pod nazwą „metoda Dennisona”, „kinezjologia edukacyjna” bądź „gimnastyka mózgu”. Istotą omawianej metody są serie ćwiczeń ruchowych, które działają pobudzająco na mózg i system nerwowy. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zaproponowane przez Dennisona ćwiczenia wykonywały dzieci w domu, pod okiem i kierunkiem rodziców. Zachęcamy Państwa gorąco do tego. Metoda Dennisona oparta jest na trzech prostych założeniach: 1. Nauka jest naturalną, przyjemną sferą działalności kontynuowaną przez całe życie. 2. W naszym ciele ukryte są blokady, które utrudniają nam naukę, uniemożliwiają także łagodne przejście przez stresy. 3. Wszyscy, w pewnej mierze, mamy trudności w uczeniu się, lecz do tej pory nie czyniliśmy żadnych starań, aby je usunąć (te blokady mogą trwać przez całe życie, jeśli nie podejmiemy się zmiany tego stanu rzeczy). Właściwie rozpoznane blokady mogą zostać usunięte, pod warunkiem prawidłowo prowadzonego treningu. Efektami regularnego stosowania ćwiczeń (przez około 4 - 5 tygodni) jest poprawa koncentracji na wykonywanym zadaniu, poprawa koordynacji wzrokowo - ruchowej, poprawa oddychania, poprawa umiejętności wysławiania się, czytania i rozumienia, liczenia, poprawa zapamiętywania cyfr, słuchania, formowanie myśli, pisania, pomoc w przezwyciężaniu trudności związanych z dysleksją, dysgrafią i dysortografią, lepsze literowanie, poprawa umiejętności ortograficznych, twórcze pisanie, zwiększanie zdolności manualnych, uaktywnianie lewej półkuli mózgu, odpowiedzialnej za umiejętności, synchronizacja współpracy obu półkul mózgowych, ustąpienie zmęczenia, efekt odprężający i relaksujący, łagodzenie stresów. W metodzie Dennisona zaleca się częste picie wody – zwłaszcza podczas intensywnej aktywności umysłowej. Woda jest czynnikiem energetyzującym i jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu limbicznego. Woda aktywizując mózg - poprawia umiejętności szkolne. Codziennie należy pić tyle szklanek wody ile pokazuje wzór: Waga ciała / 11 Zgodnie z zaleceniami kinezjologii edukacyjnej, właściwą pracę z dzieckiem należy rozpocząć po przygotowaniu wstępnym, obejmującym nawiązanie pozytywnej relacji osobistej, stopniowe wypicie (łyczkami) szklanki czystej wody oraz wykonaniu 3 wstępnych ćwiczeń (opisanych poniżej). Zawarte w programie „Gimnastyki Mózgu” ćwiczenia ruchowe można układać w sposób dowolny, uwzględniając deficyty ruchowe i rozwojowe dziecka. Przykłady ćwiczeń wprowadzających. 1. Stymulacja „punktów na myślenie” Jedną ręką masujemy przez 20 - 30 sekund dwa punkty znajdujące się w okolicach pod obojczykami z obu stron mostka. Drugą rękę trzymamy na pępku i wodzimy oczami, układ powtarzamy zmieniając ręce. Ćwiczenie to pobudza przepływ energii elektromagnetycznej ciała i podnosi jej poziom. Regularne stosowanie wpływa na wyeliminowanie przekręcania liter, przestawiania sylab oraz zlewania się spółgłosek. Dzięki niemu zachowana jest równowaga między prawą i lewą stroną ciała. Ćwiczenie prowadzi do wzrostu ogólnego odprężenia. 2. Ruchy naprzemienne Ćwiczenia te powinny być stosowane w ciągu dnia możliwie jak najczęściej i w urozmaicony sposób. Ruchy te powinny być wykonywane bardzo powoli, angażując zmysł równowagi, precyzję ruchów, pracę płatów czołowych mózgu i układu przedsionkowego. Ruchem takim jest dotyk prawym łokciem lewego kolana i następnie lewym łokciem prawego kolana. Ruchy naprzemienne koordynują lewą i prawą stronę ciała. Doprowadzają do pełnego funkcjonowania umysłu i ciała. Istnieje oczywiście wiele wariantów ruchów naprzemiennych. Oto przykłady ich ćwiczeń: krzyżowanie wyprostowanych ramion przed klatką piersiową tak, aby na zmianę wyżej była ręka lewa potem prawa. dotykanie lewą dłonią prawego łokcia i odwrotnie. dotykanie lewą dłonią prawego ucha i odwrotnie. dotykanie lewą dłonią prawego kolana i odwrotnie itp. Ruchy naprzemienne - poprawiają pisanie, słuchanie, czytanie i rozumienie, koordynację ruchową lewej i prawej strony ciała, wzmacniają oddech, zwiększają energię. 3. Pozycja wyciszająca tzw. pozycja Dennisona Ćwiczenie składa się z 2 części, które można wykonać w 3 pozycjach: na stojąco, na siedząco lub na leżąco. W I części krzyżujemy nogi, ręce wyciągamy do przodu, dłonie odwracamy na zewnątrz, a kciuki kierujemy do dołu. Układamy jedną rękę przed drugą tak, by dłonie dotykały się wewnętrznymi stronami (kciuki nadal skierowane są w dół) i krzyżujemy palce dłoni. Zginamy ręce w łokciach i opieramy je krzyżując na piersiach i zamykając oczy. Językiem dotykamy podniebienia twardego. Oddychamy swobodnie i głęboko przez 1 minutę. Podczas wdechu język przyciska się do podniebienia, a w czasie wydechu swobodnie opada. W II części ćwiczenia, nogi ustawione są w lekkim rozkroku, oparte o podłoże, a złączone dłonie końcami palców dotykają się na wysokości pasa. Oczy, język i oddech jak w części I. Pozycja Dennisona – zwiększa emocjonalną stabilność, koncentrację uwagi, poprawia słyszenie, mowę i pisanie prac kontrolnych. Przykłady ćwiczeń na przekraczanie linii środka. 1. Ruchy naprzemienne (Przykłady podane wyżej) 2. Leniwe ósemki dla oczu Stojąc, wyciągnij przed siebie lewą rękę, zaciśnij pięść a kciuk skieruj do góry, rysuj kciukiem w powietrzu po kształcie położonej ósemki (znak nieskończoności) wodząc oczami za ręką - głowa nieruchoma. Ruch zaczynaj zawsze w lewo do góry. Powtórz to samo prawą ręką, a potem obydwoma rękoma jednocześnie. Leniwe ósemki – poprawiają koordynację wzroku, obwodowe widzenie, aktywizują mózg do przekraczania środkowej wizualnej linii, integrację półkul mózgowych, mechanizm czytania (ruch oczu z lewej do prawej), rozpoznawanie znaków przy pisaniu oraz czytanie ze zrozumieniem. 3. Słoń Wyciągnij lewą rękę przed siebie, grzbietem dłoni do góry, głowę połóż na ramieniu wyciągniętej ręki, nogi w małym rozkroku, lekko ugięte w kolanach. Rysuj ręką w powietrzu obszerne leniwe ósemki (ucho przyklejone do ramienia). Całe ciało wyprostowane. Następnie wykonaj to samo ćwiczenie prawą ręką. Pamiętaj o kierunku pisania w lewo i do góry. „Słoń” – prowadzi do lepszej stymulacji mowy wewnętrznej, usprawnia twórcze myślenie, słuchanie własnego głosu, rozwój pamięci długoterminowej, poprawia zintegrowane widzenie, słyszenie i ruch oraz mowę, pismo i zapamiętywanie. 4. Rowerek Leżąc, podnieś ręce i głowę do góry, obejmij głowę dłońmi i podtrzymuj ją. Prawym łokciem dotykaj lewego kolana, potem lewym łokciem prawego kolana itd. Oddychaj rytmicznie. Rowerek – poprawia integrację lewej i prawej strony ciała, pismo i zasady pisowni, usprawnia czytanie, umiejętność słuchania, zwiększa sprawność matematyczną. Przykłady ćwiczeń rozciągających. piętą Stań prosto, odstaw jedną nogę do tyłu stawiając ją na palcach. Na wydechu zegnij w kolanie nogę stojącą z przodu, a piętę tylnej nogi staraj się postawić na podłodze. Na wdechu podnoś się, prostując przednią nogę i podnosząc piętę tylnej nogi. Tylna noga powinna być wyprostowana. Zmień nogi. Pompowanie piętą - integracja tylnych i przednich części mózgu, rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności, słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze zrozumieniem, zdolności twórczego pisania, zdolności do zakańczania rozpoczętego procesu. 2. Aktywna ręka Jedna ręka w górze, drugą ją chwyta. Podniesiona ręka stawia opór ręce trzymającej. Na wydechu przemieszcza się w czterech kierunkach: w stronę głowy, do przodu, do tyłu, od ucha. Powtórz ćwiczenie zmieniając ręce. Aktywna ręka - rozwój wyraźnej mowy i językowych zdolności, rozluźnianie przepony, koordynacja „ręka - oko”, kaligrafia, zasady pisowni, twórcze pisanie. 3. Luźne skłony - sięganie po piłkę Stojąc, lub siedząc skrzyżuj nogi w kostkach, zrób luźny skłon tułowia do przodu wyciągając ręce przed siebie (oddaj się działaniu przyciągania ziemskiego). Ćwiczenie powtarzamy kierując ręce na przemian w kierunku lewej i prawej nogi. Te specyficzne ruchy i ćwiczenia, które przedstawiliśmy w naszej publikacji uaktywniają sieci nerwowe w całym mózgu, w obu półkulach jednocześnie. Pomagają budować podstawy potrzebne do zapewnienia sukcesu w uczeniu się w ciągu całego życia. Gimnastyka mózgu jest efektywna dla każdego - zarówno dla dziecka, jak i osoby dorosłej. Poprawia wyniki we wszystkich poznawczych przedsięwzięciach: twórczości, komunikowaniu pomysłów i myśli, w większej wydajności pracy. Gimnastyka mózgu przyczynia się również do poprawy ogólnego stanu zdrowia, ponieważ stosowane ćwiczenia uwalniają dodatkowo od stresu i pomagają go opanować. Gimnastyka mózgu jest prosta i możemy ją wykonywać zawsze i wszędzie, gdzie tylko potrzebna nam będzie praca myślowa. W artykule zaprezentowana została tylko wybrana grupa ćwiczeń z „Gimnastyki Mózgu”. Mamy nadzieję, że zainteresowaliśmy tym tematem. Zachęcamy, do zapoznania się z szerszą literaturą dotyczącą Kinezjologii Edukacyjnej. Propozycje takiej literatury znajdują się w bibliografii. Jadwiga Rajtar-Żaczek Lidia Barszczowska Bibliografia: Bocianowska Cz. „Ruch – a uczenie się” na podstawie gimnastyki mózgu dr Paula Dennisona, Dennison P., Dennison G. E., „Kinezjologia Edukacyjna dla dzieci. Podstawowy podręcznik Kinezjologii Edukacyjnej dla rodziców i nauczycieli dzieci w każdym wieku” Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologii Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów, Warszawa 2003, Kościelniak A., Dzionek E., Gmosińska M., Szwajkajzer M. „: Kinezjologia edukacyjna” wyd. II Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków 2007, Sadowska L. Wieczorek G., Gruna – Ożarowska A., „Gimnastyka Mózgu według Paula i Gail Dennisonów dla dzieci z trudnościami w uczeniu się”, www. J. „Radosna kinezjologia” wyd. I „Kined” Warszawa 2005,
8bh71FP.